Denizli’de Çobanlık Yaparken Keşfedilmişti: İşte Siri’yi Bulan Türk Bilim İnsanının Hikayesi

4 yaşında annesini, 11 yaşında babasını kaybeden Hüseyin Yılmaz, Denizli’de çobanlık yaparken tamamen tesadüf eseri bilim insanları tarafından keşfedildi. Kendisini MIT’ye kadar götüren süreçte Einstein ile birlikte çalışma fırsatı bulan Yılmaz, bugünlerde akıllı telefonlarda kullanılan sesli komut sisteminin ise mucidi olarak kabul ediliyor.

Apple markasının ürettiği Iphone telefonlarda kullanılan sesli komut sistemi ‘siri’, farklı telefon markalarında da çeşitli alternatifleri ile hayatımızı kolaylaştırıyor. 

Günümüzde telefonların yanı sıra, çok sayıda akıllı ev aletinin ve teknolojik cihazın sesli komutlarla görevlerini yerine getirmesi sıradanlaşırken, bu teknolojinin arkasında bir Türk profesörün yattığı çok az kişi tarafından bilinmekte. 

ÇOBANLIK YAPARKEN KEŞFEDİLDİ

1924 yılında Denizli’nin Acıpayam ilçesine bağlı Yumrutaş köyünde yoksul bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Hüseyin Yılmaz, henüz 4 yaşındayken annesini, 11 yaşında ise babasını kaybetti. 

Ailesinin vefatının ardından ablası ve eniştesiyle birlikte yaşamaya başlayan Yılmaz, okula gitmek için ailesinden izin alamadı. O yıllarda çobanlık yapmaya başlayan küçük dahinin kaderi ise tamamen tesadüf eseri değişecekti. 1936 yılında, henüz küçük Hüseyin 12 yaşındayken Acıpayam’da görevli bir grup öğretmen, piknik için dağlık alanlara gitti. Bu sırada keçileri otlatan küçük bir çoban gördüler ve onu yanlarını davet edip çay ikram ettiler. 

Bu sohbet sırasında öğretmenler, yanlarında bulunan gazeteyi Hüseyin’e uzatırlar ve bu yaşına rağmen neden okuma yazma öğrenmediğini sorarlar. Verilen cevaplar öğretmenleri üzer. Küçük çocukla uzun süre sohbet eden öğretmenler, Hüseyin’i Denizli’de bulunan Acıpayam Gölcük Yatılı Bölge Ortaokulu’nda öğrenim görmesi için destekler.

ABD’YE GİDEN YOLCULUK 

Heyecanlı şekilde okula başlayan Hüseyin, yaşıtlarından belirgin bir şekilde farklılıklar gösterir. Anlatılan her şeyi çok daha hızlı algılıyor ve kimsenin düşünmediği sorularla öğretmenlerini terletiyordur. Lise yıllarında matematiğe ilgi duyan Hüseyin’e bir kitap hediye edilir. Gece boyunca kitabı didik didik eden genç dahi, ertesi sabah öğretmenin yanına giderek kitapta bir yanlışlık bulduğunu söyler. Hüseyin’in Fen Bilgisi öğretmeni, İstanbul Teknik Üniversitesi’nde kendisinin hocalığını da yapmış olan fizik profesörü Nusret Kürkçüoğlu’na bir mektup yazar. Kürkçüoğlu ise bu durumdan etkilenir ve Hüseyin’in liseyi bitirdiği anda İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Elektrik Mühendisliği Bölümü’ne gelmesini talep eder.

Hüseyin, liseyi bitirmesinin ardından İstanbul Teknik Üniversitesi’nde elektrik mühendisliği bölümünü okumaya başlar. Yaşını almış ve alanında giderek uzmanlaşmaya başlamış Hüseyin, buradaki sorularıyla öğretmenlerini sık sık güç durumda bırakır. Daha derin denizlere açılmak isteyen Hüseyin, kafasındaki soruları dünyanın en önemli üniversitelerinden Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) görev yapan Prof. Morse’a mektupla iletir. Morse’un yanıtı ise şöyledir: 

“Hüseyin’in ulaştığı sonuca 5 yıl önce başka bir araştırma grubu ulaşmıştı, ancak Hüseyin’in bunu tek başına gerçekleştirmesi gerçekten muazzam. Hüseyin’in tüm masraflarını karşılayacağız, MIT’ye gelsin.”

SESLİ KOMUT SİSTEMİNİN MUCİDİ 

1952 yılında İTÜ‘den mezun olan Hüseyin Yılmaz, kendisi için bir gazete tarafından düzenlenen yardım paraları ile ABD’ye giden gemiye bindirilir. MIT’ye gelip Prof. Morse’la buluşan Hüseyin, zayıf İngilizcesi nedeniyle oldukça zor günler geçirir. Ancak kendisini, diğer insanlarla birleştiren şey matematik dili olmuştur. 

Tez yazım sürecini anormal bir şekilde yalnızca 3 ayda tamamlayan Yılmaz, hocasının dikkatini çeker. doktor unvanını alması için 2 yıl beklemesi gerektiği belirtilen Hüseyin Yılmaz, bu süreçte farklı çalışmalara imza atar. Bu sırada yeni yeni ortaya çıkmaya başlayan bilgisayarları, sesli komutlarla yönetme fikrini benimseyen Yılmaz, 1960’lı yılların başında sesle kumanda edilen ilk bilgisayarı tasarlar. 

Yılmaz’ın çalışmaları zamanla farklı bilim insanlarının da ilgisini çeker. Sesli komut düzeninin teknolojik aletler üzerinde kullanılması fikrini benimseyen çalışmacılar, bu özellikleri modern cihazlar ile uyumlu hale getirmek için çaba gösterir. Aradan geçen onlarca yılda her yeni teknoloji, sesli komut düzenini bir basamak daha ileri götürür. Günümüzde kullandığımız akıllı telefonlarda yer alan sesli komut sistemleri, köklerini Yılmaz’ın başlattığı bu çalışmalardan alır. 

Yazının orjinal haline bu linkten ulaşabilirsiniz.