Tüketici Yorumlarına Yeni Kurallar: Tüketici Değerlendirmeleri Hakkında Kılavuz Yayınlandı

Ticaret Bakanlığı Reklam Kurulu 12.09.2023 tarihli toplantı sonrası Tüketici Değerlendirmeleri Hakkında Kılavuz (“Kılavuz“) yayınladı. Yeni kılavuzaa göre tüketicilerin ürün ve satıcı yorumlarında birçok değişiklik mevcuttur.

Kılavuzun Kapsamı

Kılavuz, internet ortamındaki e-ticaret satıcıları (hizmet sağlayıcılar), Trendyol gibi kuruluşlar  (aracı hizmet sağlayıcılar) ve e-ticaret tüketicileri’ni kapsamaktadır. Ayrıca bu kişilerle ilgili olarak oluşturulan “şikayet ve değerlendirme kuruluşları (“şikayetvar” vb.) da bu kılavuza dahildir.

Tüketici işlemi olmayan işlemler ve bilgi verme amacı taşıyan (deneyim ve bilgi) ve bir satıcı veya sağlayıcı adına hareket etmeyen kişi ve kuruluşların değerlendirmeleri bu kılavuz kapsamında değildir.

Tüketici yorumlarının ürün ve satıcı hakkında olmaları durumunda kılavuz hükümleri uygulanmakla birlikte, ürün,  aracı hizmet sağlayıcı, satıcının sağladığı hizmetteki yan sözleşmeler hakkındaki yorumlar da bu kılavuz kapsamındadır. Örnek olarak teslimat, müşteri iletişimi gibi hususlar verilebilir.

Yine tüketicilerin verdiği yıldız, puan gibi değerlendirmeler de bu kılavuz kapsamındadır.

Değerlendirmelerde Dikkat Edilecek Kurallar

Tüketici Değerlendirmeleri Hakkındaki Kılavuz’a göre;

• Platform veya satıcılar, puan veya yıldızı ayrı ayrı veya birlikte sunuma imkan sağlayabilir.
• Tüketici yorumlarını sadece o malı satın alanlar yapabilecektir.
• Hepsiburada gibi sitelerde yapılan değerlendirmeler, sadece o satıcı veya platform veya o malla ilgili bir değerlendirmede veya aralarındaki anlaşmaya göre o aracı hizmet sağlayıcının (Hepsiburada vb.) sitesinde yayınlanabilir.
• Bir ürün deneyimi paylaşılan internet sitesindeki değerlendirmenin deneyim paylaşılan asıl site referans gösterilerek satıcı veya platform internet sitesinde paylaşılması.
• Tüketici değerlendirmeleri bir sınıflamaya tabi olmaksızın (olumlu – olumsuz) en az bir yıl süreyle (tarih, değerlendirme notu) ölçüleriyle tutulması ve paylaşılması.
• Her malın veya hizmetin kendi mevzuatına uygun olarak değerlendirilmesi.
• Tüketici mağduriyetinin giderilmesi sonrası, onay yapılması ardından mağduriyetin giderildiğinin de paylaşımlara eklenmesi.
• 3. parti oluşumlardan bir ürün ya da satıcı hakkında talebi artırmak ya da azaltmak amacıyla değerlendirme hizmeti alınamaz.
• Yine kılavuzun konusu kişiler hakkında farklı mecralarda değerlendirmelerin yayınlanması halinde, bu kılavuza uygun şekilde yayınlanmalıdır.

Tüketicilerin Bilgilendirilmesi

Özellikle satıcı ve platformu ilgilendiren bu bilgilendirmeler şu şekildedir:

• Kılavuzdaki hususlara yorumların yayınlandığı ekranda yer verilecektir. Bunun yanında değerlendirmelerin kuralları belirlenirken tüketicilerin değerlendirmelerini bu kılavuza aykırı şekilde engelleme ya da yönlendirme girişimi de olayamayacaktır.
• Platform ile satıcılar, yorumlarda ve yayınlanma, yayınlanmama gibi hususlarda açık yöntemler ve kıstaslar uygulayacak ve nasıl uygulandığına ilişkin tüketicileri bilgilendirecektir.
• Yine “satın alan tüketici” tarafından yapılan yorumlar, değerlendirmede belirtilecek olup; tüketicilerin izin verilmeyen değerlendirmelerin izin verilmeme durumları da tüketiciye bildirilecektir. Değerlendirmesi reddedilen tüketiciye ise yeniden değerlendirme hakkı verilecektir.

Değerlendirme Kontrol Süreci

Yine platformları ilgilendiren bu kurallar, değerlendirmelerin kontrolü hakkındaki esaslardır:

• Değerlendirme kontrol süreci, tüketicilerin değerlendirme yapmalarını zorlaştıramaz.
• Tüm değerlendirmeler aynı kontrol mekanizmasına sahip olur.
• Platformlar (Trendyol vb.) tarafından, platformdan silinen satıcılar hakkındaki değerlendirmeler silinebilir.

Yanıltıcı Kabul Edilecek Değerlendirmeler

• Sosyal medyada beğeni vb. karşılığı yapılan tüketici değerlendirme girişimleri, kılavuza aykırı sayılarak silinecektir.
• Farklı satıcı veya sağlayıcı veya farklı mal veya hizmete ilişkin değerlendirmeler yanıltıcı kabul edilir.
• Satıcı veya sağlayıcılara menfaat karşılığı değerlendirmeler yanıltıcı sayılır.
• Hiçbir şekilde olumsuz değerlendirmelerin önüne geçilemez.
• Değerlendirmelerde hiçbir şekilde manipüle yapılamaz. (Çekiliş, hediye çeki vb.)

Yaptırımlar

İşbu kılavuzdaki uygulamalar, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 63. Maddesine göre “ haksız ticari uygulama” sayılacaktır.

Tüketici kanunu’un m. 77’e göre ; kılavuza aykırı uygulamalar sebebiyle “haksız ticari uygulamanın 3 aya kadar tedbiren durdurulması veya durdurulması yaptırımı veya 5 bin Türk Lirası idari para cezası uygulanır. Kurul, ihlalin niteliğine göre bu cezaları birlikte veya ayrı ayrı verebilir. İdari para cezası, aykırılık ülke genelinde gerçekleşmiş ise 50 bin Türk Lirası olarak uygulanır. Tabi ki bu yaptırım her bir yorum açısından ayrı ayrı uygulanacaktır.

Av. Ali ERŞİN(LL.M.)’nin “Mağazalarda SMS Doğrulamasına İlişkin KVKK Duyurusu” hakkındaki yazısına bağlantıdan ulaşabilirsiniz.

Av. Ali ERŞİN(LL.M.)’nin Yeni Sayı’mızda çıkan “Metaverse Dünyası Çalışma Sistemi” isimli yazısını bağlantıdan okuyabilirsiniz.

Yazar: Av. Ali ERŞİN (LL.M.) / Hukuk ve Bilişim Dergisi Genel Koor.

E-posta: [email protected]

Instagram: @avukataliersin Twitter: @avukataliersin