Yeni Kripto Para Yasası TBMM’ne sunuldu

Yeni Kripto Varlık Kanunu Taslağı

Çok beklenen Yeni Kripto Para Yasa Taslağı TBMM’e bugün sunuldu. Bu yazıda yeni kripto para yasası taslağı hakkında hukuki, teknik ve sektörel bilgiler vereceğiz.

Öncelikle yeni kripto para yasası, Ülkemizin FATF gri listesinden çıkmasını hedeflemektedir. Bu anlamda Yasa oldukça sıkı şartlara sahiptir. Yasa düzenlemeleri ve konu başlıkları şu şekildedir:

1.     Yeni Tanımlar ve Kavramlar

Özellikle İngiltere olmak üzere Dünya’daki düzenlemelerle ilişkili şekilde, Ülkemizde de kripto para sektöründe yer alan kurum ve kuruluşlar belirli tanımlamalara tabi tutulmuştur. Bunlar şu şekildedir:

Cüzdan: Kripto varlık cüzdanları.

Kripto varlık: Dağıtık defter teknolojisi veya benzer teknoloji kullanılarak oluşturulan ve saklanabilen, dijital ağlarda dağıtımı yapılabilen ve hak/değer ifade eden gayrimaddi varlıklar.

Kripto varlık tanımının 16 Nisan tarihli kripto para yönetmeliğindeki tanımı genişlettiği açıkça görülmektedir. Bu kapsamda blokzincir teknolojisi ile (blockchain) kişilere herhangi şekilde bir hak veya değer verilmesi bunları kripto varlık tanımının içerisine dahil edecektir. Yani NFT’ler, hizmet token’ları, ICO’lar, stable coinler ve diğer coinler bu tanıma dahil olacaktır.

Kripto varlık hizmet sağlayıcı: Kripto varlıkları saklama veya ilk satışını veya dağıtımı başta olarak kripto varlıklarla ilgili tüm hizmet çeşitlerini sağlayan kuruluşlar.

Bu tanımdan açıkça anlaşılacağı şekilde kripto varlıklarla ilgili her türlü işlem gören kripto para borsaları, kripto para saklama hizmeti hizmetleri, ICO hizmetleri, kripto varlık nakit ve aktarma hizmetleri, NFT platformları, kripto varlıklarla hak veren (hizmet tokenı) vb.  tüm platformların bu Kanun kapsamına dahil olduğu açıktır.

Kripto varlık saklama hizmeti: Platform müşterilerinin kripto paralarının veya özel anahtarlarının saklanması ve yönetimi hizmetleri.

Platform: Kripto varlıklara ilişkin alım satım, ilk satış (ICO) veya dağıtım, takas, transfer ve bunlara ilişkin saklama ve diğer işlemlerin yapıldığı kuruluşlar.

Kripto varlıklar, dağıtık defter teknolojisi ile sağlanan tüm değer ve hakları içermesinden dolayı, kripto varlık hizmet sağlayıcıları kullanan hemen hemen tüm platformlar kripto varlık hizmet sağlayıcı kapsamına alınmış ve kripto varlık saklama hizmeti kapsamına alınmıştır. Bu kapsamda NFT platformları, ICO platformları, kripto varlık takas hizmeti sunan, kripto varlık ödeme hizmeti sunan vb. platformların da bu kapsamda olacağını söylemek doğru olacaktır.

Sermaye Piyasası Araçlarının (Hisse senedi, bono, tahvil vb.) Kripto Varlık Olarak İhracı

Yeni kripto para yasasının 2. Maddesinde “hisse senedi, bono, tahvil vb. gibi” sermaye piyasası araçlarının doğrudan kripto varlık olarak ihraç edilmesini, oluşturulmasına izin verilmiş.  Sermaye Piyasası Kurulu SPK araçlarının kripto varlık olarak ihraç etmesine ilişkin esasları alt yönetmelikler ile belirleyecek. Bu ise oldukça önemli ve piyasaya etkisi olacak bir gelişme. Yani artık SPK’nın vereceği izinler ile şirketler kripto varlık olarak hisse senedi, tahvil vb. araçlar çıkarabilecek.

Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılara SPK İzni

Yeni kripto para yasası ile artık kripto varlık alanında faaliyet gösterecek kuruluşlar olan kripto varlık hizmet sağlayıcıların kurulması, SPK iznine tabi kılındı. Bu kuruluşların ise kurulması, faaliyete başlaması, yükümlülükleri, teknolojik altyapıları, faaliyetleri vb. hususlar SPK tarafından belirlenecek.

Madde 3 ile ayrıca kripto varlık hizmet sağlayıcıların güvenli şekilde yönetilebilmesi ve güvenlik önlemlerinin alınması için iç kontrol birimlerinin ve sistemlerinin kurulması zorunluluğu getirilmiş. Buradaki teknik ve iç sistem kontrolüne ilişkin yükümlülükler TUBİTAK’ın kriterlerine göre belirlenmiş.

Yine kripto varlık platformları üzerinde yapılacak satışlar, ICO (ilk para arzları)’lar, kripto para transferleri, takasları, saklanması da SPK’nın belirleyeceği esaslara tabi tutulmuş. Bu ise sektördeki tüm oyuncuları etkileyecek ve gerek kripto para borsaları, gerek diğer kripto varlık hizmet sağlayıcıları ve gerekse kripto varlık sahiplerinin tüm işleyişlerini değiştirmesini gerektirecektir.

Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcı Ortakları

Yeni kripto para yasası m.3/3 vd.’a göre kripto varlık hizmet sağlayıcı ortaklarına bir takım belli yükümlülükler ve kriterler getirilmiş. Yani artık KVHS ortağı olabilmek için belli şartların sağlanması gerekmekte.

Sermaye Piyasası Kanunu Yükümlülükleri ve Kripto Varlıklar

Yeni düzenlemede SPK kanununun oldukça yüksek düzeyde standartlar getiren diğer düzenlemelerinin ve cezalarının da kripto varlık hizmet sağlayıcılara uygulanacağı açıktır. Yeni kripto kanunu değişikliğinde bunların yanında bazı özel düzenlemeler de eklenmiştir.

Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları ve Kullanıcılar Arasındaki İlişkiler

Kripto para borsaları başta olmak üzere tüm kripto varlık hizmet sağlayıcıları ile diğer kullanıcılar arasındaki sözleşmelerde yazılılık ve uzaktan ise mesafeli sözleşme olarak kurulması aranmış. Mesafeli sözleşme olarak kurulmayacak sözleşmelerde ise yine SPK’nın belirlediği şekilde elektronik iletişim araçlarıyla bu sözleşmeler kurulacak. Yine bu sözleşmelerde müşteri kimliğinin doğrulanmasına ilişkin Kurul’un belirlediği esaslar uygulanacak. Yine kripto varlık hizmet sağlayıcı ile müşteri arasındaki sözleşmelerde SPK aşağıdaki esaslar hakkında düzenleme de yapabilecek:

• Sözleşmelerin düzenlenmesi
• Kapsamı
• Değiştirilmesi
• Ücret ve Masraf
• Sona Erme ve Fesih
• Asgari unsurlar

Kripto Varlık Platformlarının Yükümlülükleri

Yine artık KRİPTO VARLIK HİZMET SAĞLAYICILARIN (PLATFORMLARIN) MÜŞTERİLERE KARŞI SORUMLULUĞUNU KALDIRAN HER TÜRLÜ SÖZLEŞME HÜKMÜ GEÇERSİZ OLACAK. Bir kripto para borsasının müşterilerine karşı sorumluluk kabul etmemesine rağmen Mahkeme aracılığı ile bu hakların kripto para borsasından alınmasına ilişkin emsal Mahkeme kararı yazımıza bağlantıdan ulaşabilirsiniz.

Ayrıca artık kripto varlık hizmet sağlayıcılar, sistemleri nezdindeki tüm müşteri zararlarından TBK m.71 uyarınca sorumlu olacaklardır.

Artık kripto varlık platformları müşterileri şikayet ve sorunlarına yönelik etkili bir mekanizma kurmak zorunda kalacak. Yine kripto varlık platformları müşterilerinin kimliklerini MASAK mevzuatı kapsamında tespit etmekle yükümlü kılınacaktır.

ARTIK HER KRİPTO VARLIK PLATFORMU KRİPTO VARLIK LİSTELEME VE İLK KRİPTO PARA ARZI HUSUSLARINDA YAZILI ZORUNLU PROSEDÜR UYGULAMAK ZORUNDA KALACAKTIR. Yine Tubitak’ın görüşü alınarak SPK buna ilişkin esasları düzenleyecek.

Platformlarda kripto varlık fiyatları serbest olarak belirlenecek ve bunların fiyat istikrarını bozacak tüm davranışlar SPK suçu kapsamında “piyasa bozucu eylemler” olarak değerlendirilecek. Platformlar da bu fiyat istikrarının korunması ve adil, dürüst, şeffaf, etkin ve istikrarlı ilerlemesi için elinden gelen sistemleri kurmak zorunda kalacak. Bunları bozacak eylemlere ilişkin tespitleri yapacak ve bu hesapların kapatılması veya durdurulması için gereken önlemleri alacaktır.

Kripto varlık platformları, müşterilerinin cüzdan ve fon transferlerine ilişkin kayıt ve hesapları takip edilebilir ve güvenli şekilde tutmak zorundadır.

Kripto varlık platformları, müşterilerin kripto varlıklarını kendi cüzdanlarında tutmak zorunda kalacaktır. Müşterilerin bunu istememesi halinde ise yetkili kripto varlık saklama hizmeti sunan platformlarca ve BDDK tarafından yetkilendirilmiş bankalarca cüzdanların ve nakitlerin tutulması zorunludur.

Kripto varlık platformlarının malvarlıkları ile kullanıcıların malvarlıkları da farklı sayılacaktır. Yani kripto varlık platformuna yönelik olası icra takiplerinde kullanıcıların hesapları haczedilemeyecektir.

YİNE KRİPTO VARLIKLARA İLİŞKİN YATIRIM DANIŞMANLIĞI, PORTFÖY YÖNETİMİNE İLİŞKİN HUSUSLARDA SPK’CA BELİRLENECEK ESASLARA TABİ OLACAKTIR.

KRİPTO VARLIK PLATFORMLARI HER TÜRLÜ İLAN, REKLAM VE DUYURULARINI DA SPK TARAFINDAN BELİRLENEN ESASLARA GÖRE YAPACAKTIR.

KRİPTO VARLIK HİZMET SAĞLAYICILARA SPK TARAFINDAN YETKİ BELGESİ VERİLECEKTİR.

Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıların denetimi de SPK tarafından yetkilendirilen bağımsız denetim firmaları tarafından yapılacaktır.

İzinsiz sermaye piyasası faaliyetleri, yani yeni kripto yasası kapsamında izinsiz faaliyetlerin yapılması durumunda Kurul tarafından anında erişim engelleme kararı verilebilecektir.

Yurtdışı Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları

Yurtdışı kripto varlık platformları (kripto para borsaları vb.)’nın Türkiye’de faaliyet, tanıtım, işyeri açılımı, Türkçe internet sitesi vb. faaliyetlerinin bulunması da Ülkemizde yapılmış sayılacak ve izinsiz faaliyet sayılacaktır.

Cezalar

İzinsiz şekilde kripto varlık hizmet sağlayıcısı olarak faaliyet yürüttüğü tespit edilen gerçek ve tüzel kişilerin yetkilileri üç yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak.

Yine kripto varlık platformları (kripto para borsaları vb.) yöneticilerinin zimmet suçunu işlemelri halinde 8 yıldan 14 yıla kadar hapis cezası uygulanacak. Zimmetin hileli davranışlarla işlenmesi halinde ise 8 yıldan 20 yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası getirilmiş. Adli para cezası miktarı da zararın 3 katından az olmayacaktır. Özellikle son yıllarda rug-pull ve scam projelere yönelik özel suç düzenlemeleri olduğu burada açıkça görünmektedir.

Kripto Varlık Platformlarının Uyum Süreci

Halihazırda kripto varlık hizmet sağlayıcı olarak faaliyette bulunan platformlar, Kanun’un ve ikincil düzenlemelerin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 1 ay içerisinde uyumlarını gerçekleştirerek SPK’ya başvurularını yapmak zorundadırlar.

Başvuru yapmayanlar ise 3 ay içerisinde tasfiyelerini gerçekleştirecektir.

Kanun ve ikincil düzenlemeler yürürlüğe girdikten sonra ise faaliyet izni almadan hiçbir KVHS hizmet veremeyecektir.

Kripto Para Atm’leri

Kripto para ATM’leri, Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 ay içerisinde kapatılacaktır.

Yazarın Hukuk ve Bilişim Dergisi 7. Sayı’sındaki “Kripto Para Borsaları Hak İhlalleri” isimli yazısını bağlantıdan okuyabilirsiniz.

Yazarın tüm Blog yazılarına bağlantıdan ulaşabilirsiniz.

Yazarın yeni çıkan “Metaverse Dünyasında Fikri Hakların Korunması” isimli kitap bağlantısına bağlantıdan ulaşabilirsiniz.

Yazar: Av. Ali ERŞİN (LL.M.) / Hukuk ve Bilişim Dergisi Genel Koor.

Mail: [email protected]

Instagram: @avukataliersin

Tel: 0541 316 96 21