Hizmet İhracatçılar Birliği Genel Sekreterliği Kuruldu!

Bilişim Sektörünün önünü açan, aynı zamanda Bilişim İhracatçılar Birliği kurulması yolunda önemli bir adım.

Bilişim sektörünün geleceği için bugün heyecanlı bir gün: Hizmet İhracatçılar Birliği (HİB), senelerdir bilişim de dahil hizmet sektörlerine hamilik yapmış olan İstanbul Maden ve Metalciler İhracatçılar Birliği Genel Sekreterliğinin (İMMİB) bünyesinden ayrılarak kendi bağımsız Genel Sekreterliğine kavuşuyor!

Bu adım, Bilişim sektörünü de içeren hizmet ihracatı açısından artarda gelen çığır açıcı adımların ikincisi. İlki, Temmuz ayında Ticaret Bakanlığı tarafından “Hizmet İhracatı”nın, ülke ihracat bürokrasisini domine eden “Mal İhracatı” ile aynı statüye kavuşmasını sağlayan Uluslararası Hizmet Ticareti Genel Müdürlüğü’nün kurulması ile atıldı. Yeni Genel Müdür Emre Orhan Öztelli, bilişim sektörünün bağlı olacağı Genel Müdür Yardımcısı Çiğdem Şamiloğlu Erkoç ve bilişim sektöründen sorumlu Daire Başkanı Hürol Karlı, kısa zamanda sektör ile ilişki kurarak Ticaret Bakanlığı bürokrasisinin sektör gerçeklerini ve ihtiyaçlarını yansıtacak şekilde güncellenmesi için çalışmalara başlamışlardı.

HİB Genel Sekreterliğinin kurulması ise, hem sektörün görünürlüğünü üst seviyeye taşıyacak, hem de daha önce Bilişimde İhracat Destekleri Labirenti başlıklı yazımda paylaştığım karmaşık yapısından dolayı duyulması, anlaşılması ve kullanılması çok zor ama aslında çok değerli desteklerin daha etkin kullanılmasını sağlayacak. Yeni kurulan HİB Genel Sekreterliğine senelerdir İMMİB Genel Sekreter Yardımcısı rolünde başta Bilişim olmak üzere Hizmet sektörlerini yakından tanıyan Fatih Özer geliyor.

Bu değişiklikleri sindirmek için önce temel bazı konuları “İhracat Bürokrasisi” açısından anlamak gerekiyor. Yıllardır Sanayi Bakanlığı bürokrasisinde “Ürün” ve “Sanayi” olarak kategorize edilme hakkı için uzun çabalar vermiş sektör emekçileri, ürünlerinin “Hizmet” olarak nitelenmesini geri atılmış bir adım olarak görebilir. İhracat süreçleri geleneksel olarak “Mal İhracatı” üzerine kurgulanmış, yakın zamana kadar Ticaret Bakanlığı ihracattan bahsedilince fiziksel olarak elleçlenebilen, gümrükten geçen “mal” olacağı varsayılmış. Ancak son onyıllarda “mal” kategorisine girmeyen ihracatın global olarak mal ihracatıyla karşılaştıracak seviyelere ulaşması global olarak “services” denilen hizmet ihracatı kategorisinin oluşmasına yol açtı. Bakanlıkça zaten yeni olan, ve en iyi örnek olacak uluslararası süreçlerde de services/hizmet olarak bilinen kavram henüz sindirilirken mal/ürün/hizmet tartışmasının işleri kolaylaştırmayacağı ya da faydası dokunmayacağını düşünüyorum.

Bilişim yanında eğitim, lojistik, sağlık, kültür/eğlence, turizm, lojistik, seyahat gibi alt sektörleri de olan hizmet ihracatı Ticaret Bakanlığında yeni Genel Müdürlük kurulana kadar Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğünce, İhracatçılar Birliği olarak ise, İMMİB altındaki Elektronik ve Elektronik İhracatçılar Birliği (TET) tarafından yürütülmüştü.

Bürokrasinin kavranması önemli olan ikinci kavramı İhracatçılar Birliği/Genel Sekreterlik yapısı ve ayrımı. Anlaşılmaz biçimde aynı isimle (İB) anılan bu iki yapı aslında çok farklı (mesela İMMİB bir Genel Sekreterlik, HİB ise bir İhracatçılar Birliği). “İhracatçı Birlikleri”, sektörün seçtiği bir Yönetim Kurulu’ndan oluşuyor. Daha sonra birkaç İhracatçı Birliği bir araya gelerek Genel Sekreterlik kuruyorlar ve birliklerin işlerini yürüten ekip (fuarcılık, raporlar, üyelik, destek işlemleri, vb.) Genel Sekreterlik altında çalışıyor. Bu haftaya kadar İMMİB, bir Genel Sekreterlik olarak HİB, TET yanında Kimyevi Maddeler, Çelik, Maden, Mücevher gibi toplam 7 İhracatçılar Birliği’ne servis veriyordu. Ülkemizde İMMİB benzeri 10’dan fazla Genel Sekreterlik ve 70’den fazla İhracatçı Birliği var – bunların hepsi “mal ihracatı” üzerine.

İhracatımızın aşağı yukarı 1/4’ünü yapan hizmet sektörüne yönelik ilk birlik olan HİB’in İMMİB’den ayrılabilmesi için yeni bir Genel Sekreterlik gerekiyordu, aylar önce kanunlaşan bu yapı, bu hafta kurulmuş oluyor. Yeni Genel Sekreterlik (bakalım adı ne olacak – hem Genel Sekreterliğin, hem de İhracatçılar Birliğinin “HİB” olarak anılması muhtemel, ama ileriye dönük olarak karışıklığa gebe olur) başlangıçta tek bir İhracatçılar Birliği’ne hizmet verecek. Beklentimiz zamanla başta bilişim olmak üzere diğer sektörlerin de kendi İhracatçılar Birliklerini kurması.

Bilişim sektörünün kendi İhracatçılar Birliği olması neden önemli ve gerekli?

Bilişim firmaları için İhracatçılar Birliği’nin üç önemli işlevi var:

1 – İhracatçı desteklerini yönetilmesi: Yukarıda anlattığım nedenlerden dolayı sektörde çok bilinmeyen ya da yaygın kullanılamayan Ticaret Bakanlığı destekleri (2015/8 sayılı ”Döviz Kazandırıcı Hizmet Ticaretinin Desteklenmesi Hakkında Karar” ve 2564 sayılı “Döviz Kazandırıcı Hizmet Sektörleri Markalaşma Destekleri Hakkında Karar”) ihracat yapacak firmalar için can suyu niteliğinde. Bilişim firması yönetiyor ve bu destekleri kullanmıyorsanız, masada yüklü para bırakıyorsunuz, firmanızın potansiyeline de erişemiyorsunuz demektir. Oyun sektörünün bugünkü durumuna gelmesi bu destekleri kullanması ile olmuştur. İhracatçı Birlikleri, bu destek başvurularının elleçlenmesini üstlenen kuruluşlardır. Birliğin bütçesi ile destek başvurularının uzmanca ve hızlıca sonlandırılması doğru orantılıdır – 2-3 ayda ödenen destekle 2-3 senede ödenen destek arasındaki fark, bir çok firma için ölüm kalım meselesidir.

2 – Sektörde ihracat farkındalığının artırılması: Bilişim sektörü mal sektöründeki duvarlardan arınmış olduğu için küresel rekabete açık bir sektördür. Bir taraftan global firmalar her müşterinizde rakip olurken, diğer taraftan gittikçe daha fazla yatırım gerektiren ürünlerin fizibilitesi için domestik pazar yetersiz kalmaktadır. Ülkemizde bu sektörün teknolojik olgunluk seviyesi yüksek olmakla birlikte, ürünleşme, ticarileşme ve ihracata çoğu firmamız yabancıdır. İhracatçılar Birliği, Ticaret Bakanlığının İşbirliği Kuruluşlarına yönelik desteklerini de kullanarak sektörde bu farkındalığı artıracak, uluslararası satış ve pazarlama etkinliklerini de düzenleyerek sektörün önünü açabilecek kuruluştur. Ancak bu hizmetlerin kalitesi için de katılım ve bütçe önemlidir.

3 – Sektörün temsili: Bilişim sektörü uzun senelerdir çok sayıda STK ile temsil edilmekle birlikte, bu STK’ların pek çoğu, Türkiye’nin pazar olarak pozisyonlandığı, global oyuncuların, dağıtım ve temsilcilik firmalarının temsilinin öne çıktığı kuruluşlarıdır. Bilişim konusunda üreticileri kamu karşısında temsil eden çok az sayıda STK vardır. İhracatçılar Birliği, yarı kamu kimliği ile sektörün sesini en üstten duyurmaya aday bir kuruluştur. Özellikle sektörün şekillenmesinde en çok gücü olan Ticaret Bakanlığı’nın sektörün ihtiyaçlarını öğrenmesi, desteklerin etkinliğini ölçmesi açısından İhracatçı Birliği çok işlevseldir.

Bu aşamada İhracatçılar Birliği kuruluşu ve yönetimi açısından mal-hizmet ihracatı arasında önemli bir farkın bilincinde olmak gerekiyor: HİB kurulana kadarki birlikler mevzuatı, mal ihracatı sırasında gümrükte binde 1 civarı bir aidat kesilmesi üzerine kurulu. Dolayısı ile, mesela 16 Milyar USD ihracat yapılan elektrik ve elektronik ihracatından TET İhracatçılar Birliği’ne 16 Milyon USD civarı aidat toplanıyor. Bu da sektörün geliştirilmesi adına pek çok etkinlik ve personel için önemli bir bütçe. Bilişim gibi hizmet sektörlerinde ise gümrükleme, ve dolayısı ile aidat kesintisi yok – üstelik bir firmanın ne kadar ihracat yaptığını kayda geçirmek de mümkün değil. Bir birliğin etkin olarak çalışması için gerekli en az 1-2 Milyon USD bütçenin oluşturulmasındaki zorluk, HİB’in kuruluşunu geciktiren en önemli etkenlerdendi. 2018 yılında HİB’in de kuruluşunu sağlayan Torba Kanunla hizmet sektörlerine yönelik İhracatçı Birliği aidatlarının firmanın cirosu (ihracatı yerine) büyüklüğüne göre asgari ücretin 1 ila 5 misli arasında bir aidat (bugünlerde en fazla 18 Bin TL) belirleniyor. Bu aidatlarla kayda değer bir bütçe oluşturmak neredeyse imkânsız. Mesela 2019 Hizmet İhracatı toplam 65 Milyar USD iken, mal ihracatına benzer bir hesapla 65 Milyon USD aidat toplanması gerekirken, bu kanuna uygun olarak 4-5 Milyon TL (1 Milyon USD bile değil) toplanabilmişti. Hizmet sektörünün önde gelen firmalarından  5-6 Milyar USD ihracat için 5-6 Milyon USD aidat toplanabilecekken, en fazla 18 Bin TL toplanabiliyor!

HİB içindeki sektörlerin kendi birliklerini kurabilmeleri için ilk çözülmesi gereken konu bütçe ve aidat konusu. HİB içindeki firmaların %70’ine yakını Bilişim firmaları – şu sıralar 850 civarında. Bir taraftan bu firmaların sayısının artması ile bütçe sağlanabilir, ama daha etkin olanı ihracatla orantılı bir aidat toplama mekanizması olacaktır.

Önce Genel Müdürlük, sonra da Genel Sekreterlik adımlarının sektörün önünü açacak önemli hamleler olduğunu düşünerek hayırlı olmasını diliyor, üçüncü adım Bilişim İhracatçılar Birliği için de bütün sektörü birlikte çalışmaya davet ediyorum.

İlhan Bagoren – Founder & CEO at Telenity, Inc.

Hizmet İhracatçıları Birliği Genel Sekreterliği, Ticaret Bakanlığı’nın 18.02.2021 tarih ve 31399 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan İhracat 2018/3 sayılı Tebliği ile merkezi İstanbul’da olmak üzere kurulmuştur.

HİB Hakkında

Hizmet İhracatçıları Birliği Genel Sekreterliği, Ticaret Bakanlığı’nın 18.02.2021 tarih ve 31399 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan İhracat 2018/3 sayılı Tebliği ile merkezi İstanbul’da olmak üzere kurulmuştur.

Bu çerçevede Hizmet İhracatçıları Birliği Genel Sekreterliği, bünyesindeki komitelerle genel hizmet faaliyetlerinde, dönemsel olarak bir araya gelecek ilgili sektör temsilcilerinden oluşan sektörel alt komiteler ile de hizmet ihracat stratejisi başta olmak üzere pek çok konuda koordinasyon amaçlanmaktadır. Üyelerimizin katılımıyla gerçekleştirilecek çalıştay ve eğitimlerde hizmet ihracatına yönelik sektörel stratejiler belirlenirken, pazara giriş uygulamalarının önde gelen faaliyetlerden olan ticaret-alım heyetleri, fuarlar ve çeşitli organizasyonlar ile üye firmalarımızın uluslararası pazarda muhatap bulmaları ve deneyim kazanmaları hedeflenmektedir.

Birlik Faaliyetleri

• Hizmet Alt Sektörlerde Komite faaliyetleri
• Sektörel Ticaret Heyetleri
• Sektörel Alım Heyetleri
• Yurtdışı-Yurtiçi Fuar organizasyonları, Milli katılımlar
• Ticaret Bakanlığı Hizmet Sektörü Destekleri (2015/8 Sayılı Karar ve 2564 Sayılı Karar) ve alt sektörlere yönelik yeni destek mekanizmalarınıngeliştirilmesine yönelik faaliyetler
• İhracatçıya Hususi Damgalı Yeşil Pasaport
• Ticaret Bakanlığı destekli HİSER (Hizmet Sektörü Rekabet Gücünün Arttırılması) Projeleri
• Ticaret Bakanlığı ve Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) başta olmak üzere kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum örgütleri ile iletişim ve ihracatın geliştirilmesine yönelik işbirliği faaliyetleri
• Ulusal ve uluslararası kuruluşlar nezdinde tanıtım ve işbirliği faaliyetleri
• Sektörel ve Faaliyet Raporlarının hazırlanması
• Seminer, Eğitim, Kongre, Proje, Toplantı vb. organizasyon faaliyetleri
• PR, Kurumsal Kimlik, Medya, Sosyal Medya çalışmaları